Στο 82% των σχολικών μυθιστορημάτων πρωταγωνιστούν άντρες

Σύμφωνα με έρευνα που πραγματοποιήθηκε σε σχολεία της Αγγλίας, παρατηρήθηκε ότι το μεγαλύτερο μέρος των μυθιστορημάτων που διαβάζουν τα παιδιά στο σχολείο έχουν άντρες πρωταγωνιστές. 

Φαίνεται ότι η λογοτεχνία που προτείνεται στα σχολεία δεν υπηρετεί τελικά τις αρχές της έμφυλης ισότητας, με αποτέλεσμα να διευρύνει το χάσμα ανάμεσα στα φύλα. Έτσι, το 77% των σχολείων προτείνει στα παιδιά μόνο 1 βιβλίο το χρόνο από γυναίκα συγγραφέα, ενώ τα ποσοστά φαίνεται να μικραίνουν συνεχώς. 

77% των σχολικών βιβλίων είναι γραμμένα από άντρες λογοτέχνες

Σύμφωνα με τα αποτελέσματα της έρευνας, το 77% των σχολείων στη Βρετανία, στο πλαίσιο των μαθημάτων λογοτεχνίας, διδάσκουν στους μαθητές μόνο ένα ή ακόμα και κανένα βιβλίο γραμμένο από γυναίκες συγγραφείς. Μάλιστα, από αυτό το ποσοστό τουλάχιστον το 40% είναι σχεδόν βέβαιο ότι δεν διδάσκουν καθόλου γυναίκες λογοτέχνιδες. 

Η τάση αυτή φαίνεται να οφείλεται σε δύο κύριους λόγους: 

  • Πατριαρχικά πρότυπα σε σχέση με τους έμφυλους ρόλους
  • Χαμηλά ποσοστά ανάγνωσης μεταξύ των αγοριών

Πατριαρχικά πρότυπα

Σίγουρα, ένας λόγος για τον οποίο οι γυναίκες συγγραφείς δεν εκπροσωπούνται επαρκώς στις σχολικές αίθουσες, σχετίζεται με πατριαρχικά πρότυπα και υπολείμματα των παραδοσιακών έμφυλων ρόλων που έχουν διατηρηθεί μέχρι και σήμερα.

Ιστορικά, οι γυναίκες δεν είχαν συχνά το δικαίωμα να συμμετάσχουν στη δημόσια ζωή και να δημιουργήσουν, αφού σκοπός της ζωής τους έπρεπε -θεωρητικά- να είναι μόνο η οικογένεια και η ανατροφή των παιδιών τους. 

Όσο περνάνε τα χρόνια, αυτό το πρότυπο αποδυναμώνεται όλο και περισσότερο αφού οι γυναίκες έχουν αγωνιστεί και έχουν καταφέρει να κατοχυρώσουν σημαντικά δικαιώματα. Ωστόσο, ακόμα και στο χώρο της εκπαίδευσης ή της λογοτεχνίας, συνεχίζει να επικρατεί, έστω και ασυνείδητα, η άποψη ότι συχνά οι άντρες συγγραφείς είναι καλύτεροι και πιο σπουδαίοι από ό,τι οι γυναίκες.

Τα αγόρια δεν διαβάζουν πολλά βιβλία

Άλλη μία άποψη που υποστηρίχθηκε στη βρετανική έρευνα, μέσα από τις απαντήσεις των δασκάλων, είναι ότι επιλέγονται περισσότερα βιβλία γραμμένα από άντρες συγγραφείς γιατί τα αγόρια δεν είναι συνήθως διατεθειμένα να διαβάσουν κείμενα από γυναίκες λογοτέχνιδες. 

Με άλλα λόγια, οι εκπαιδευτικοί θεωρούν ότι οι άντρες συγγραφείς αναφέρονται σε ζητήματα που απασχολούν περισσότερο τα αγόρια, σε σχέση με τις γυναίκες, και ότι, εφόσον τα κορίτσια διαβάζουν ούτως ή άλλως περισσότερο, είναι πιο αποτελεσματικό να γίνεται η επιλογή των μυθιστορημάτων με βάση τις προτιμήσεις των αγοριών. 

Όπως αναφέρει χαρακτηριστικά μια καθηγήτρια Αγγλικών που συμμετείχε στην έρευνα, “έπρεπε να διαλέξουμε κείμενα με άντρες πρωταγωνιστές γιατί αυτά θα ενδιαφέρουν περισσότερο τα αγόρια, τα οποία γενικά δεν διαβάζουν εύκολα βιβλία”. 

99% των σχολικών θεατρικών έργων είναι γραμμένα από άντρες συγγραφείς 

Όπως προέκυψε από την έρευνα, το 99% των θεατρικών έργων που διδάσκονται στο σχολείο (δηλαδή σαν να λέμε όλα) και στα οποία συμμετέχουν μαθητές και μαθήτριες, δεν έχουν γραφτεί από γυναίκες συγγραφείς. 

Παρόλο που υπάρχουν πολλά θεατρικά κείμενα που έχουν δημιουργηθεί από γυναίκες, τα σχολεία στην Αγγλία (κατά πάσα πιθανότητα και στην Ελλάδα), επιλέγουν να προωθούν παραστάσεις που έχουν κάνει άντρες.

Φυσικά και σε καμία περίπτωση ο στόχος δεν είναι να υποτιμήσουμε τα θεατρικά κείμενα των ανδρών. Το ζήτημα είναι να συμπεριληφθούν στις σχολικές τάξεις και περισσότερα από τα εξαιρετικά κείμενα που έχουν εμπνευστεί  γυναίκες συγγραφείς και λογοτέχνες. 

Αν είστε εκπαιδευτικός και έχετε αντίστοιχες εμπειρίες ή παραδείγματα να μοιραστείτε, μας ενδιαφέρει πολύ να τα διαβάσουμε.

68% των υποχρεωτικών σχολικών κειμένων είναι γραμμένα από άντρες συγγραφείς

Στη βρετανική έρευνα παρατηρήθηκε επίσης ότι δεν είναι μόνο οι επιλογές του εκάστοτε σχολείου μη συμπεριληπτικές ως προς τις γυναίκες, αλλά ότι και το ίδιο το κράτος ενισχύει συχνά την έμφυλη ανισότητα στις σχολικές τάξεις. 

Συγκεκριμένα, το 68% των υποχρεωτικών σχολικών κειμένων στην Αγγλία προέρχονται από άντρες συγγραφείς, ενώ αντίστοιχα μόλις το 57% φαίνεται να έχουν γραφτεί από γυναίκες λογοτέχνιδες. 

Οι εκπαιδευτικοί, φύλακες της γνώσης 

Όπως αναφέρεται και στην έρευνα, η προτίμηση των αγοριών για ιστορίες σχετικά με το φύλο τους δεν προκύπτει από κάποια βιολογική επιταγή. 

Το πρόβλημα δεν είναι ότι τα αγόρια ενδιαφέρονται περισσότερο για ιστορίες που αφορούν άντρες πρωταγωνιστές. Το ζήτημα εμφανίζεται όταν το σχολείο, όπως αποδεικνύεται και από τα αποτελέσματα της έρευνας, δεν προωθεί τη λογική ότι οι μαθητές χρειάζεται να διαβάζουν ιστορίες ανθρώπων με διαφορετικά χαρακτηριστικά. 

Μόνο με αυτό τον τρόπο τα παιδιά από μικρή ηλικία θα μάθουν να σέβονται τη διαφορετικότητα και να κατανοήσουν καλύτερα ότι όλοι οι άνθρωποι, ανεξαιρέτως του φύλου τους, πρέπει να αντιμετωπίζονται με ίσους όρους. Μόνο έτσι θα αλλάξει ο κόσμος που ζούμε και θα γίνει ένα ασφαλέστερο μέρος για να αναπτυχθούν ελεύθερα όλα τα άτομα.

Δες το στην πράξη

Ένα πολύ ενδιαφέρον πείραμα για το πόσα παιδικά βιβλία περιλαμβάνουν γυναίκες πρωταγωνίστριες ή, έστω, γυναικείους, ενεργούς χαρακτήρες.